Reve's brieven

Vandaag kwam de vraag weer hevig bij mij boven, als een vloedgolf na een periode van kalme zee: Waar blijft in de Naam des Heren toch de uitgave Verzamelde brieven van Gerard Reve? Het wachten begint zo langzamerhand een beetje belachelijk te worden! En ik bedoel dan natuurlijk het grote boekwerk dat niet meer op geadresseerde is ingedeeld, zoals bij nu al zo’n achttien brievenbundels het geval is, maar op datum, chronologisch. Eventueel in drie dikke delen:

Brieven 1  1930 – 1960

Brieven 2  1960 – 1975

Brieven 3  1975 – 2000

Is dat mooi of niet. Om de briefschrijver ongeveer per dag te volgen (vanaf 1962 vaak twee of drie brieven op een dag). Sinds de publicatie van het Verzameld Werk wacht ik hier op! Sinds ik in de Verantwoording van Nop Maas las: "De brieven van Gerard Reve zijn buiten deze editie gehouden. Zij zullen een plaats vinden in een vervolgeditie." Dat was in 1998. Wishful thinking tot nu toe...

Op zoek naar goed nieuws tref ik dit bericht van 4 maart 2002 (!):  

Bezige Bij geeft Reve's verzamelde brieven uit                              Uitgeverij de Bezige Bij gaat de verzamelde brieven van Gerard Reve uitgeven, chronologisch geordend in meerdere banden. De aangekondigde bundel met brieven aan Bram Peper, voormalig minister van Binnenlandse Zaken en ex-burgemeester van Rotterdam, komt te vervallen. Enkele van deze brieven zullen wel in de nieuwe uitgave komen. Het is nog onbekend wie de bezorger van de brieven wordt. De Bezige Bij wil in de Verzamelde Brieven naast de zestien reeds verschenen brievenbundels ook veel ongepubliceerde brieven opnemen, vooral uit de jaren 1930-1960, de periode waaruit tot nu toe weinig correspondentie is verschenen. De uitgever zoekt hiervoor nog naar correspondenten die onbekende brieven van Reve in hun bezit hebben. Reve's vorige uitgever, L.J. Veen, bij welke hij in 2000 met ruzie vertrok, had ook ooit het plan de verzamelde brieven uit te geven, in aanvulling op het zesdelige Verzameld Werk (1998-2001).

Nu, achttien jaar later, nog steeds niets. Hoe zit dat toch? Het tweede bericht dat ik vind, is dit:

Deel 1 Verzamelde Brieven binnenkort in de winkel                         

1 november 2003  De lang verwachte verschijning van het eerste deel van de verzamelde brieven van Gerard Reve staat voor eind november op het programma, tenminste, dat staat in de bestelcomputers bij de boekhandelaren. Deze uitgaven - onduidelijk is hoeveel delen er komen - waar vele liefhebbers van de brieven van Reve lang op hebben gewacht hebben grote vertraging opgelopen door de overgang van Reve van uitgeverij Veen naar uitgeverij De Bezige Bij. Zoals bekend is het verzameld (proza)werk van Reve in 6 delen uitgegeven door uitgeverij Veen.Het binnenkort te verschijnen eerste deel bevat op chronologisch volgorde, brieven van Gerard Reve uit de periode 1933-1965 en heeft het ISBN nummer 9023411072.Volgens de laatste berichten is de uitgave uitgesteld tot voorjaar 2004. Een reden is niet bekend. Bron: Website Scholtens Wristers Groningen (intussen al vele jaren failliet en verdwenen, lees de hele treurigstemmende geschiedenis op https://nl.wikipedia.org/wiki/Boekhandel_Scholtens...)

Via het ISBN kom ik bij: Verzamelde brieven van Gerard Reve deel 1, met een verwijzing naar Bol.com. Zou er dan toch ongemerkt iets gebeurd zijn? In alle stilte? Kan je het nu bestellen? Daar “ademloos” aangekomen stuit ik op: “Niet leverbaar”. Dan volgen de gegevens:

Taal Nederlands

Bindwijze Hardcover

Druk 1

Verschijningsdatum 2004-03-04

Illustraties Nee

Auteur Reve

Uitgever Uitgeverij de Bezige Bij B.V.

EAN 9789023411079

NUR code 322

Verschijningsdatum 2004-03-04? Vergeet het maar! Ook is het ISBN niet helemaal hetzelfde... Hoog tijd om de Bezige (?) Bij eens te bellen! 

Maar dit leidt tot niets, want in verband met de corona-crisis is men tot 22 juni gesloten. “Spreek geen boodschap in, deze band wordt niet afgeluisterd”. Afwachten maar weer, voor hoelang?

Intussen kunnen er nog steeds nieuwe brieven gevonden worden. Zouden ze soms wachten “tot alles binnen is”?

Dit is geen malle veronderstelling van mij, getuige het volgende bericht. (NRC 11 december 2002):

Biograaf Tom Rooduijn heeft in enkele privécollecties vijftig onbekende brieven van de schrijver Gerard Reve opgespoord, die een nieuw licht werpen op belangrijke episodes uit diens leven; vooral op `Het Rampjaar 1966', waarin Reve ernstig aan de drank was en met een delirium in het ziekenhuis belandde. De drie complete correspondenties zijn gericht aan de voormalige schoonmoeder van Reve's vroegere partner Wim Schuhmacher (`Wimie' in zijn boeken); en aan twee jongens op wie Reve tragisch verliefd was: aan Robert B. (`mijn zoon R.') en Willem L. (`De Meedogenloze Jongen'). Deze correspondenten waren tot nu toe onbekend bij de Reve-kenners. 

Rooduijn – tevens medewerker van deze krant – schrijft dit in zijn boek Revelaties: Gerard Reve over zijn Werk & Leven dat vandaag in de boekwinkels ligt. Met het verschijnen van deze biografische schets – voornamelijk bestaande uit gesprekken met Reve – heeft Rooduijn zijn oudere plan voor een grote biografie voorlopig opgegeven. Rooduijn kreeg twee jaar geleden onenigheid met Reve's levensgezel Joop Schafthuizen over de biografie. Voor Revelaties heeft Schafthuizen – die Reve's zaken regelt – echter alle medewerking gegeven. Reve, die in het Belgische Machelen aan de Leie woont, viert zaterdag zijn 79ste verjaardag. Fysiek maakt hij het redelijk, maar zijn geestelijke vermogens zijn achteruit gegaan, zodat hij geen boeken meer schrijft. Uitgeverij De Bezige Bij bereidt een meerdelige, chronologische uitgave van zijn verzamelde brieven voor.

Het is opvallend, en ik vrees niet zonder betekenis, dat er na 2003 niets meer over de geplande uitgave te vinden is... Hoe dan ook, Reve zelf zou de verschijning van zijn verzamelde brieven niet meer mogen beleven. Ook over twintig jaar kunnen er nog brieven gevonden worden, doe die dan maar in een supplement, zou ik zeggen. Maar kom nu eindelijk met Verzamelde Brieven deel 1! 
De classicus en vertaler Vincent Hunink vermeldt bij zijn onvolprezen en nog steeds onmisbare Index Revianus (nu Index Revianus Electronicus):                                           

Te verschijnen:Verzamelde Brieven Deel 1. Dit deel van de definitieve verzamel-editie van de brieven bevat de her en der gepubliceerde brieven tot aan 1965. Helaas dus geen nieuw materiaal, maar wel gaat een oude wens in vervulling, die ooit achter deze Index Revianus lag: alles op volgorde!Binnenkort dreigt de Reve-brievenindex dus deels overbodig te worden. Of niet? We wachten af. De uitgave is helaas voor onbepaalde tijd uitgesteld. 

http://reve.vincenthunink.nl

Waar maak ik mij druk om? Nou, simpel gezegd hierom: als er in de Nederlandse literatuur één schrijver is wiens brieven een essentiële aanvulling op zijn werk vormen, nee: wiens brieven als een werk op zichzelf de helft van zijn oeuvre uitmaken (ook in omvang), dan is het Gerard Reve.

In overeenstemming met de vele affiches dezer dagen: Houd Goede Moed.

12 Mei 2020